1. Dương Đông, Kích Tây (Đánh lạc hướng đối
phương)
Kế "Dương đông kích tây" là reo hò
giả vờ như thật sự đánh vào phía đông, nhưng chủ yếu lại đánh vào phía tâỵ
Trong tất cả mọi vấn đề của xã hội, từ chiến trường, thương trường, chính
trường cho đến tình trường; nếu muốn điều này nhưng lại giả làm điều kia, nói
điều này mà làm điều nọ, ấy là "Dương đông kích tây" vậỵ Kế này
mờ ảo vô song. Nó rất khó biết, khó đoán, bị đánh bất ngờ. Kế này nhằm
chuyển mục tiêu để lừa dối đối phương, khiến cho địch sơ ý, lừa lúc bất ý tấn
công kẻ không chuẩn bị. Có nhiều cách thức để thực hiện kế này, như: - Tạo tin
đồn. - Làm rối tai rối mắt địch. - Buộc đối phương lo nhiều mặt. - Mê hoặc ý
chí của địch. - Nghi binh. - Làm phân tán lực lượng đối phương. - Làm yếu lực
lượng đối phương, lực lượng phòng vệ địch. Nguyên tắc của " Dương đông
kích tây" là bí mật và chủ động. Bị động coi như phải chịu sự khống chế
của địch. Điều kỵ khi dùng kế " Dương đông kích tây" là để lộ cơ. Lộ
cơ là mất hết khả năng phòng bị, chuẩn bị. Dù là trên chiến trường, thương
trường hay chính trường cũng đều phải giữ bí mật và nắm được thế chủ động.
2. Điệu hổ ly sơn (Dụ hổ ra khỏi
rừng)
Kế "Điệu hổ ly sơn" là
nhử, dụ hay khuấy động làm cho con hổ ra khỏi rừng. Kế "Điệu hổ ly
sơn" có hai lối: Một là nhử hổ ra khỏi rừng để dễ dàng giết hổ. Hai là
đuổi hổ đi để dễ bắt giết những loại hồ ly vẫn dựa oai hổ mà hoành hành.
3. Nhất tiễn hạ song điêu (Một mũi
tên hạ hai con chim)
Kế "Nhất tiễn song điêu"
là dùng một mũi tên bắn chết hai con chim. Ý của mưu kế này là dùng sức lực tối
thiểu để đạt đến hiệu quả tối đa.
4. Minh tri cố muội (Biết rõ mà làm
như không biết)
Kế "Minh tri cố muội" là
biết thật rõ chuyện đấy, nhưng làm ra vẻ không biết gì. Với người xưa, đây là
một triết lý xử thế rất cao, mục đích lại ẩn trốn tất cả những tiếng thị phi
nghi hoặc, nhưng theo nghĩa mưu kế, nó là một thái độ thâm sâu. Cái đức của
người quân tử không thể không cho thiên hạ biết, nhưng cái mưu kế của trượng
phu không thể không giấu thiên hạ. Tóm lại, biết rất nhiều mà tỏ ra không biết
một là kế "Minh tri cố muội" vậy.
5. Du long chuyển phượng (Biến rồng
thành phượng)
Kế "Du long chuyển
phượng" là biến cái này thành cái kia, bên trong là hình rồng đó, nhưng
làm cho nó trở thành phượng. Cái kế này rất phổ biến, trong dân gian ta gọi là
"Treo đầu dê, bán thịt chó".
6. Mỹ nhân kế (Kế dùng gái đẹp)
"Mỹ nhân kế" là dùng gái
đẹp để làm xoay chuyển, thay đổi tình thế mà những cái khác không thể thực hiện
được. Giai nhân từ ngàn xưa đến nay bao giờ cũng là đề tài chính. Tuy là phái
yếu, không thể vác gươm đao mà đánh giặc, nhưng các nàng có thể thắng được bằng
đôi mắt biếc và nụ cười xinh đẹp. Có những bức thành kiên cố cả mười vạn quân
không hạ nổi, nhưng nó có thể bị sụp đổ bởi ánh mắt mỹ nhân. Sức mạnh của mỹ
nhân đặc biệt là có ảnh hưởng đối với người anh hùng, người có quyền thế.
7. Sấn hỏa đả kiết (Theo lửa mà
hành động)
Kế "Sấn hỏa đả kiết" là
lợi dụng lúc loạn để thao túng, lúc tình hình rối ren mà sắp xếp theo ý muốn.
Có hai loại "Sấn hỏa đả kiết": Một là theo lửa để mà đánh cướp. Hai
là chính ta phóng hỏa mà đánh cướp. Theo lửa tức là thừa lúc người ở trong cơn
nguy biến mà ta quấy hỗn loạn thêm. Phóng hỏa tức là chính ta gây ra sự hỗn
loạn mà thực hiện theo ý muốn của ta. Theo lửa hay phóng hỏa cùng đi chung vào
một mục đích là đánh địch và đoạt của địch để tạo cơ hội cho ta. Theo lửa thì
dựa vào thời cơ sẵn có. Phóng hỏa thì tự ta tạo ra thời cơ. Không thể phê phán
theo lửa hay phóng hỏa, cái nào hay, cái nào dở, cái nào tốt, cái nào xấu, vì
cả hai giống như một sự biến ảo giữa không khí và nước. Trong sử sách, người ta
thấy tay phóng hỏa giỏi là Trương Nghi. Một mình Trương Nghi đã phá tan thế hợp
tung bằng cách dối Tề, lừa Triệu, dọa Ngụy, thuyết Yên, bịp Sở. Trương Nghi
thật là con người có cái lưỡi bằng lửa thiêu đốt cả sáu nước, dựng thành cơ
nghiệp thống nhất cho nhà Tần. Khổng Minh tuy là một nhà chính trị lỗi lạc tài
tình, nhưng cái thế của ông ngay từ đầu chỉ là cái thế phải theo lửa để gây
vốn: Lưu Bị bị Tào Tháo đánh chạy đến cùng đường, Khổng Minh đành tính kế nương
nhờ Tôn Quyền rồi ăn theo cuộc chiến tranh Nam - Bắc, ăn theo trận Xích Bích để
cướp Kinh Châu. "Sấn hỏa đả kiết" đòi hỏi một khả năng hành động mau
lẹ như con ó bắt mồi.
8. Vô trung sinh hữu (Không có mà
làm thành có)
Kế "Vô trung sinh hữu" là
từ không mà tạo thành có. Thiên hạ không loạn, trật tự không rối thì làm gì có
anh hào xuất lộ! Bởi lẽ đó, những anh hào thường được gọi là kẻ "chọc trời
khuấy nước". Mục đích của khuấy nước là làm rối beng sự việc lên để dễ bề
thao túng. Thủ đoạn của khuấy nước là gây tiếng tăm, tung tiếng đồn, gây xáo
trộn rồi dựa vào đó mà thủ lợi. Kế "Vô trung sinh hữu" hình dung là
tu hú đẻ nhờ, tổ thì chim khác làm, nhưng con tu hú cứ đến đặt trứng của nó vào
đó, rồi lại nhờ loài chim khác ấp trứng luôn, khi trứng nở thành chim, tu hú
con bay về với bầy tu hú.
9. Tiên phát chế nhân (Ra tay trước
để chế phục đối phương)
"Tiên phát chế nhân" là
ra tay trước để dành chiếm ưu thế, để đoạt lợi, để bắt lấy sự chiến thắng. Kế
"Tiên phát chế nhân" là không nói quá xa, viễn vông, mà phải nhìn vào
thực tế gần nhất. Các vụ xảy ra trong lịch sử như: Lý Thế Dân tại Huyền Vũ Môn,
Võ Tắc Thiên phế lập Lư Lăng Vương, Ung Chính cướp Bảo Tòa, Từ Hi độc sát Quang
Tự, Gia Cát Lượng lấy đất Quang Trung... Tất cả đều là áp dụng thủ đoạn
"chớp nhoáng" không cho địch kịp trở tay, không cho dư luận phản ứng
kịp. Vẫn có câu "Tiên hạ thủ vi cường" là vậy.
10. Đả thảo kinh xà (Đập cỏ làm cho
rắn sợ/Đánh rắn động cỏ)
Kế "Đả thảo kinh xà" là
đập vào cỏ, làm động cho rắn sợ. Tần Thủy Hoàng xưa kia chinh phục các nước chư
hầu, ngoài chia để trị còn sử dụng kế này. Nước nào chống Tần Vương thì không
chỉ bị thôn tính mà sẽ bị nhấn luôn trong bể máu. Tức là giết sạch tất cả, từ
trẻ con cho đến người già không chừa ai. Khiến cho các nước khác run sợ lần
lượt bị khuất phục. Thực tế việc tàn ác này không tốn nhiều công sức vì khi
quân giặc đã khoanh tay chịu trói thì việc giết hay không chỉ là một cái gật
đầu (ví như việc đập tay xuống cỏ), tuy nhiền lại vô cùng hiệu quả trong việc
răn đe, gây lo ngại cho những kẻ chưa bị chạm đến (Ví như con rắn đang lẫn
khuất đâu đó)
11. Tá đao sát nhân (Mượn đao để
giết người)
Kế "Tá đao sát nhân" là
mượn dao để giết người, mượn tay người khác để giết kẻ thù của mình. Ngạn ngữ
Trung Quốc có câu: “Sát nhân bất kiến huyết, kiến huyết phi anh hùng”. (Giết
người không thấy máu, thấy máu không anh hùng). Trên đời dĩ nhiên chưa có kẻ
nào chỉ giết người mà thành anh hùng, nhưng cũng hiếm có tay anh hùng nào không
giết người. Điểm khác nhau không ở có hay không, mà ở chỗ thông minh hay ngu
xuẩn. Tào Tháo mượn Lưu Biểu giết Nễ Hành, mượn lòng quân giết Dương Tu rồi lại
được làm cái việc mèo già khóc chuột, thật đáng kể là một tay thông minh, gian
hùng.
12. Di thể giá họa (Dùng vật gì để
vu khống người ta)
Kế "Di thể giá họa" là
đem xác chết hay đồ vật gì bỏ vào nhà người khác để giá họa. Kế này thường được
dùng bởi khối óc quỷ quyệt thông minh, tự mình không ra mặt mà làm cho đối
phương bị hại. Như vậy gọi là "giết người không thấy máu".
13. Khích tướng kế (Kế chọc giận
tướng giặc)
"Khích tướng kế" là kế
chọc giận tướng giặc, làm tướng giặc nổi giận. Nổi giận sẽ mất sáng suốt, thiếu
suy nghĩ, không tự chủ được con người mình. Mạnh Tử nói: "Nhất nộ nhi an
thiên hạ". Trong đời có nhiều sự việc được thành tựu bằng một cơn giận và
cũng có nhiều việc thất bại bởi một cơn giận. Bởi vậy cái kế khích tướng cũng
là một trong những diệu kế, nếu đạt ra thì kiến thiên hạ, cùng thì mang họa vào
thân. Khích tướng còn là khơi dậy cái hùng khí của người khác để người ấy làm
việc cho ta. Đối tượng tốt nhất của kế khích tướng là những người có tính tình
bạo tháo hay sẵn sàng phẫn nộ. Tuân Tử bảo rằng: “Lời nói khéo êm như lụa, lời
nói ác nhọn như giáo mác”. Thuyết là tiến dẫn lời nói, cái nghĩa căn bản của
thuyết làm cho người ta nghe theo. Hiệu quả của thuyết rất lớn. Bởi thế mới có
câu: "Thiên hạ tĩnh, nhất ngôn sử chi động. Thiên hạ động, nhất ngôn sử
chi tĩnh". (Thiên hạ đang yên lặng, một lời nói làm náo loạn. Thiên hạ
đang náo loạn, một lời nói làm lắng dịu). Căn bản mưu thuật của thuyết, theo
Tuân Tử có bốn điều: Cơ, dũng, trí, biến. - Cơ: Là xem thời độ thế, nhân lợi
thuận tiện. - Dũng: Là quyết đoán nói những điều không ai dám nói. - Trí: Là
biết rõ sự tình, tâm lý, giải quyết được thắc mắc, chế phục được người. - Biến:
Là biến hóa, trong các trường hợp bất trắc.
Mục đích của thuyết có năm điều: -
Làm cho người hiểu rõ. - Làm cho người tin tưởng. - Làm cho người đồng tình. -
Làm cho người phục. - Làm cho người theo.
Đạt được năm mục đích trên thì kể
như nắm chắc phần thắng trong tay.
14. Mạn thiên quá hải-Dấu trời qua
biển (Lợi dụng sương mù để lẩn trốn)
Kế "Mạn thiên quá hải" là
lợi dụng lúc trời sương mù mà lẩn trốn, vượt qua hay hành động ngay trong lúc
sương mù. Mạn thiên, trời u ám không phải hoàn cảnh hoàn toàn bất lợi như một quẻ
trong Dịch lý đã nói. Mạn thiên, không thể ngồi đợi nó tới như sương mù do thời
tiết thiên nhiên, mà phải tạo ra nó. Kế "Mạn thiên" đem áp dụng thực
hiện được cả hai mặt: tiêu cực lẫn tích cực. Tích cực là đem ánh sáng đến cho
một tình thế mờ mịt. Tiêu cực là lẩn tránh một tai họa, là lợi dụng cơ hội sơ
hở của địch để thoát bí. Ở trận Xích Bích, Khổng Minh đã giải quyết vấn đề
thiếu tên bắn cho các cung thủ bằng cách lấy mười chiếc thuyền lớn chất đầy
rơm, đợi lúc trời sương mù, âm thầm đến trại Tào Tháo nổi trống la hét làm như
tấn công. Tào sợ ngụy kế, không dám xông ra, chỉ bắn tên như mưa vào các thuyền
rơm. Bằng một đêm đánh trống reo hò, không chết một người, Khổng Minh đã lấy
được của Tào Tháo cả trăm ngàn mũi tên.
15. Ám độ Trần thương (Đi con đường
mà không ai nghĩ đến)
Kế "Ám độ Trần thương" là
bí mật đưa quân qua con đường mà không ai nghĩ rằng ta sẽ đi qua. Kế này áp
dụng giữa lúc hai bên đang đấu tranh, chiến đấu với nhau. Mỗi bên đều ra sức
giấu mục tiêu thật của mình rồi đưa ra mục tiêu giả mà lừa đối phương. Đây là
công việc rất phức tạp, có một quá trình khúc triết. Như "Tôn Tử Binh
Pháp" viết: “Việc binh là trá ngụy, có thể mà làm ra vẻ không có thể, dùng
đấy mà tỏ ra không dùng, gần giả làm như xa, xa giả làm như gần. Lấy lợi mà dụ,
gây rối mà đuổi, thấy khỏe thì tránh. Đầu tiên là làm mọi cách giảm nhược lực
đối phương, sau rồi mới tiến hành dự định. Muốn dụng kế này phải là người có
tầm nhìn xa hiểu rộng và một khối óc tuyệt vời.
16. Phản khách vi chủ (Đổi vị khách
thành vị chủ)
Kế "Phản khách vi chủ" là
đổi địa vị khách thành địa vị chủ. "Phản khách vi chủ" là trong đấu
tranh đang ở vào thế bị động nên phải tìm kế hoạch đến chủ động, khách vốn là
địa vị bị chi phối, mọi việc đều do chủ đặt định sắp xếp. "Phản khách vi
chủ" là nguyên tắc thường dùng trong đấu tranh. Có chủ động mới khống chế
được cục diện. Không có chủ động, không thể thắng lợi.
17. Kim thiền thoát xác (Ve sầu
vàng lột xác)
"Kim thiền thoát xác” là con
ve sầu vàng lột xác. Kế này dùng cho lúc nguy cấp, tính chuyện ngụy trang một
hình tượng để lừa dối, che mắt đối phương, đặng đào tẩu chờ một cơ hội khác. Kế
"Kim thiền thoát xác" có một phạm vi rất rộng rãi và phổ biến, bất cứ
ai ở hoàn cảnh nào cũng có thể sử dụng được.
18. Không thành kế (Kế bỏ trống cửa
thành)
"Không thành kế" là kế bỏ
thành trống, thành bỏ ngỏ. Kế này có hai loại: - Một là lúc tình thế cực khẩn
cấp, nguy hiểm như treo trên sợi tóc, buộc phải dùng nghi binh để lừa dối đối
phương mà dựa vào đó để trốn thoát. - Hai là rút lui với đầy đủ kế hoạch dụ cho
địch quân xâm nhập rồi mới bao vây tiêu diệt. "Không thành kế" thực
ra là một cách tạo nghi âm cho đối phương, mục đích là không cho đối phương sớm
có một quyết định.
19. Cầm tặc cầm vương (Dẹp giặc
phải bắt tướng giặc)
"Cầm tặc cầm vương" là
dẹp giặc phải bắt chúa giặc. Phương pháp bắt chúa giặc thật thiên biến vạn hóa,
không cứ bằng sức mạnh hay bằng trí khôn. Các kế khác như "Điệu hổ ly
sơn", "Mỹ nhân kế" hay "Man thiên quá hải" đều có thể
dùng cho kế "Cầm tặc cầm vương". Để đối phó với một nhân vật anh
hùng, thì dù một quả đạn mà giết hay dùng mỹ nhân kế mà nhử thì cũng như nhau.
Nhưng đa số âm mưu cầm vương được hiệu quả bằng kích thích anh hùng và mỹ nhân
kế. "Tự cổ anh hùng đa hiếu sắc" là vậy. Việt Vương thua trận rồi, mà
chỉ dùng một nàng Tây Thi đã đủ giam cầm Phù Sai. Lý Viên muốn đoạt quyền của
Xuân Thân Quân, nên đã cho cô em là Lý Yên sang làm tì thiếp. Đó là những cách
gián tiếp để cầm vương.
20. Ban chư ngật hổ (Giả làm con
heo để ăn thịt con hổ)
Kế "Ban chư ngật hổ" là
giả làm con heo để ăn thịt con hổ. Lão Tử nói: “Người cực khôn khéo mà làm ra
vụng về”, cũng như câu "đại trí nhược ngu". Người đi săn thường học
tiếng heo kêu rồi tự giả làm heo để nhử con hổ. Đối với kẻ thù, ta hãy giả ngu
như một con heo, trên bề mặt cái gì cũng thuận chịu, lúc nào cũng cười, lúc nào
cũng cung kính để cho địch mất hết nghi âm. Chờ thời cơ chín, tìm thấy chỗ
nhược của kẻ thù mà đập đòn sấm sét. - Dùng việc không gì quan trọng bằng bí
mật. - Hành động không gì quan trọng bằng thừa lúc bất ý. - Dò xét không gì
quan trọng bằng làm cho địch không hay biết. - Bên ngoài ra vẻ loạn mà bên
trong rất có cơ ngũ. - Tỏ ra đói mệt nhưng thật là no khỏe. - Làm ra ngu xuẩn
nhưng rất tinh tường. Những câu trên đây chính là căn bản lý luận của kế
"Ban chư ngật hổ" vậy.
21. Quá kiều trừu bản (Qua cầu rồi
phá cầu/Qua cầu rút ván)
"Quá kiều trừu bản" là
qua cầu rồi thì phá cầu, ý nói một người sau khi đã thành công, muốn hưởng thụ
một mình nên giết hại hoặc xa lánh những người bạn đã đồng lao cộng khổ với
mình. Kế "Quá kiều trừu bản" thường trái ngược với kế "Ban chư
ngật hổ". Qua cầu cất nhịp là lúc đắc thời đắc thế đem thuộc hạ ra mà khai
đạo. Còn giả tiếng heo là kế áp dụng giữa lúc ở vào thế kẹt. Đứng trên lập trường
đạo lý thì cất nhịp cầu là một hành động vong ân bội nghĩa. Lưu Bang nổi danh
là người qua cầu cất nhịp lớn nhất trong lịch sử. Lúc Lưu Bang hàn vi còn đi ăn
cắp gà, thôi thì Bang nói đủ các điều ngon ngọt dễ nghe để tựu chúng lập đảng.
Đến khi nên cơ nghiệp rồi, lo việc củng cố quyền thế, Lưu Bang chẳng ngại gì
hết, đổi lại thái độ, nghi ghét triều thần. Người thứ nhất mà Lưu Bang lôi chém
là Hàn Tín, rồi đến Bành Việt, Anh Bố, bỏ tù Tiêu Hà, Trần Hi, Phàn Khoái.
Trương Lương thấy họa chẳng chóng thì chày cũng đến với mình, nên bỏ trốn lên
rừng học đạo tu tiên.
22. Liên hoàn kế (Kế móc nối nhau)
"Liên hoàn kế" là nối
liền với nhau thành một dây xích. "Liên hoàn kế" còn là vận dụng một
quyền thuật để tạo phản ứng dây chuyền cho đối phương hoặc gây thành phản ứng
nhiều mặt. Mỹ nhân kế là vũ khí phổ biến nhất cần thiết cho việc dùng
"Liên hoàn kế". Vì người đẹp ví như nước, anh hùng ví như bùn, nước
làm cho bùn nhão ra. Từ ngàn xưa, đa số anh hùng đã vì thương hoa tiếc ngọc nên
bỏ lãng nhiệm vụ. Tuy vậy, vẫn phải phân biệt "Mỹ nhân kế" với
"Liên hoàn kế". Liên hoàn kế là một hình ảnh của thực tiễn, bất cứ
việc gì xảy ra cũng gây thành phản ứng dây chuyền. Việc xảy ra hôm nay cũng
không tự dưng mọc ra, nó phải là kết quả dây chuyền từ những sự việc trước.
23. Dĩ dật đãi lao (Lấy khỏe để đối
phó với mệt)
Kế "Dĩ dật đãi lao" là
lấy sự thanh thản để đối phó với hấp tấp, nhọc nhằn; dưỡng sức mà đợi kẻ phí
sức. Kế này viết ở trong thiên "Quân Tranh" của bộ "Tôn Tử Binh
Pháp": "Lấy gần đợi xa, lấy nhàn đợi mệt" nghĩa là trên chiến
thuật phải tìm nắm trước địa vị chủ động để ứng phó với mọi tấn công của địch.
Cũng có ý nói nên chuẩn bị chu đáo, dễ dàng lấy cái thế bình tĩnh xem xét tình
hình biến hóa mà quyết định chiến lược, chiến thuật. Đợi địch mỏi mệt, tỏa
chiết bớt nhuệ khí rồi mới thừa cơ xuất kích. Tôn Tử gọi thế là: "Ẩn sâu
dưới chín từng đất, hành động trên chín từng trời". Sử dụng sách lược này
đòi hỏi thái độ tuyệt đối trầm tĩnh ứng biến, đo được ý kẻ thù, hoàn cảnh kẻ
thù, thực lực kẻ thù. Nếu thời cơ chưa chín thì đứng yên như trái núi. Khi cơ
hội vừa tới thì lập tức lấp sông, chuyển bể. Tư Mã Ý ngăn Gia Cát Lượng ở Kỳ
Sơn. Chu Du phóng hỏa tại Xích Bích. Tào Tháo đại phá Viên Thiệu nơi Quan Độ.
Tạ Huyền đuổi Bồ Kiên ở Phi Thủy. Tất cả đều lấy ít đánh nhiều, thế kém vượt thế
khỏe. Tất cả đều là kết quả sử dụng tài tình sách lược "Dĩ dật đãi
lao".
24. Chỉ tang mạ hòe (Chỉ vào gốc
dâu mà mắng cây hòe)
"Chỉ tang mạ hòe" là chỉ
vào gốc dâu mà mắng cây hòe. Ý nói vì không tiện mắng thẳng mặt nên mượn một sự
kiện khác để tỏ thái độ.
25. Lạc tỉnh hạ thạch (Ném đá vào
người dưới giếng)
"Lạc tỉnh hạ thạch" là
ném đá vào đầu kẻ đã rơi xuống giếng. Rơi xuống giếng lại còn ném đá vào đầu
nạn nhân. Nếu đứng trên quan điểm đạo đức Khổng - Mạnh thì phải là hành động
không chính nhân quân tử, nhưng nếu coi là một mưu kế thì hành động này lại là
một hành động sáng suốt. Căn bản triết lý của "Lạc tỉnh hạ thạch" là
chi phối được thì mới chiếm đoạt được, và nhân từ với kẻ thù tức là tàn nhẫn
với chính ta. Lưu Bị lúc nào hé miệng cũng nói những điều nhân từ, lúc nào cũng
chảy nước mắt, nhưng ông lại là người cũng giỏi thủ đoạn "Lạc tỉnh hạ
thạch" nhất. Chẳng vậy mà khi Lã Bố vốn là người làm nhiều ân huệ đối với
Lưu Bị, nào việc bắn kích ở Viên Môn, nào việc cho Lưu Bị nương tựa ở căn cứ mình...
Đến lúc Lã Bố bị bắt sau khi thất trận Từ Châu, Tào Tháo trong lòng còn đôi
chút thương mến muốn dụ dỗ Lã Bố, Lưu Bị ngại Tào Tháo có thêm một mãnh tướng
nữa nên đã ghé tai Tào Tháo mà nhắc khéo: “Ông không nhớ chuyện Đinh Nguyên và
Đổng Trác hay sao?” (Đinh Nguyên và Đổng Trác đều nhận Lã Bố làm con nuôi,
nhưng đều bị chết vì tay Lã Bố. Lưu Bị đã không kể đến ơn nghĩa, lại còn đưa
đòn độc "Lạc tỉnh hạ thạch" hạ Lã Bố. Như vậy, Lã Bố làm sao khỏi
chết!
26. Hư trương thanh thế (Thổi phồng
thanh thế)
"Hư trương thanh thế" là
thổi phồng thanh thế để cho người ta chóa mắt, nể sợ. Đời Tam Quốc, Tào Tháo
tiến xuống Giang Định, rầm rộ cả trăm vạn hùng quân. Tháo định dùng ưu thế
tuyệt đối để buộc Tôn Quyền phải hàng phục. Nhưng Khổng Minh trông thấy âm mưu
này nên chỉ ba vạn quân với một số mưu kế và trận gió đông đã đánh bại quân
Tào. Khi sử dụng kế này, trước hết phải xem mục đích và giá trị của nó thế nào
đã, rồi mới định cỡ to nhỏ.
27. Phủ để trừu tân (Bớt lửa dưới
nồi)
Kế "Phủ để trừu tân" là
bớt lửa dưới nồi, ý nghĩa là giải quyết trên căn bản một vấn đề, chủ ý không
cho nó phát ra (bớt lửa cho nước khỏi trào). Khi có một việc đã bùng nổ ra rồi
thì tìm cách làm cho nó dịu đi, không để nó tiếp tục ác liệt. Chỗ diệu dụng kế
"Phủ để trừu tân" là không nghe thấy tiếng, không nhìn thấy hình, vô
cùng như trời đất, khó hiểu như âm dương, khiến cho kẻ thù rơi vào kế của mình
mà họ không biết. Không kể tình trường, chiến trường hay thương trường, kế
"Phủ để trừu tân" lúc nào cũng là kế rất âm độc, lớn mang hiệu quả
lớn, nhỏ có hiệu quả nhỏ. Ở tình trường, anh chàng kém vế thường o bế song thân
hoặc anh em của đào, hơn là tấn công chính nàng! Ở chiến trường, kế "Phủ
để trừu tân" lại càng dày đặc, giăng mắc như mạng nhện.
28. Sát kê hách hầu (Giết gà cho
khỉ sợ)
"Sát kê hách hầu" nghĩa
đen là giết con gà cho con khỉ sợ. Theo truyền thuyết dân gian, con khỉ rất sợ
trông thấy máu, cho nên khi người ta muốn dạy khỉ, trước hết họ giết một con
gà, bắt con khỉ nhìn thấy đống máu bê bết rồi mới bắt đầu giáo hóa. Lúc bắt khỉ
cũng thế, người ta vặn cổ con gà cho nó kêu lên những tiếng ghê rợn, khiến cho
khỉ bủn rủn chân tay thì đến bắt. "Sát kê hách hầu" có tác dụng lớn,
làm cho các vụ mới nở ra trong trứng nước bị rơi vào cảnh bối rối, sợ sệt.
29. Phản gián kế (Dùng kế của đối
phương để quật lại)
"Phản gián kế" là dùng
người của đối phương lừa dối đối phương, dùng kế địch lừa địch. Tôn Tử nói:
“Biết mình là biết thực lực và nhiệm vụ của mình. Biết người là biết thực lực
và ý đồ của địch. Biết mình thì tương đối dễ hơn biết người. Cho nên muốn biết
người thì phải dùng gián điệp”.
30. Lý đại đào cương (Đưa cây lý
chết thay cây đào)
"Lý đại đào cương" là đưa
cây lý chết thay cho cây đào. Người lớn làm họa, bắt người bé chịu tội thay. Có
rất nhiều kẻ tác gian phạm tội lại bắt người khác thế thân.
31. Thuận thủ khiên dương (Thuận
tay dắt con dê về)
"Thuận thủ khiên dương"
theo nghĩa đen là thuận tay dắt con dê về. Sự việc trên đời, thiên biến vạn hóa
rất kỳ diệu. Phải biết nắm lấy bất cứ cơ hội nào vụt hiện đến trước mắt, đó là
những thâu hoạch, những cái lợi bất ngờ.
32. Dục cầm cố tung (Muốn bắt mà
lại thả ra)
"Dục cầm cố tung" theo
nghĩa đen là muốn bắt cho nên thả ra. Muốn thực hành kế này, phải có một nhãn
quan sâu rộng, một tấm lòng nhẫn nại vô song. Những kẻ cấp công cận lợi không
bao giờ có đủ tài trí để thi hành nó. Kế "Dục cầm cố tung" không thi
hành theo cái nghĩa đen của nó. Kế này nói lên sự mềm dẻo cho mọi chính sách,
thứ nhất là chính sách thu phục lòng người, giữ người.
33. Khổ nhục kế (Hành hạ thân xác
mình để người ta tin)
"Khổ nhục kế" là hành hạ
mình, rồi đem cái thân xác bị hành hạ ấy để làm bằng chứng mà tiếp cận với địch
để hoàn thành một âm mưu nào đó.
34. Phao bác dẫn ngọc (Ném hòn ngói
để thu về hòn ngọc)
"Phao bác dẫn ngọc" nghĩa
đen là ném hòn ngói để thu về hòn ngọc. Tức là dùng tiểu vật để đoạt một đại
vật, như người đi câu vậy. Dân gian thường nói "thả con tép bắt con
tôm" cũng là kế này.
35. Tá thi hoàn hồn (Mượn xác để
hồn về)
"Tá thi hoàn hồn" nghĩa
là mượn xác để hồn về. Ý kế này chỉ rằng: Sau khi đã thất bại, buộc phải lợi
dụng một lực lượng nào đó để khởi lên thi hành trở lại chủ trương của mình. Tuy
nhiên, dùng kế này rất dễ đi vào con đường nguy hiểm, nếu sơ xuất thì tỷ như
rước voi về giày mả tổ. Nếu mượn xác mà mượn ẩu thì chẳng khác gì vác xác chết
về nhà.
36. Tẩu kế (Chạy, lùi, thoát thân)
"Tẩu kế" nghĩa là chạy,
lùi, thoát thân. Tại sao kế sau chót cổ nhân lại đặt là "kế chạy"?
Lại có câu: "Tam thập lục kế, tẩu vi thượng sách". (Ba mươi sáu
chước, chạy là hơn hết!) Bởi vậy kế này liên quan nhiều đến sự thành bại của
một công việc lớn. Bất luận là đánh nhau bằng văn hay bằng võ, không ai là có
thể thắng hoài. Trong quá trình chiến đấu bao gồm nhiều kiểu thắng, nhiều kiểu
bại, lúc ẩn lúc hiện, trong chớp mắt dồn dập cả trăm ngàn biến chuyển. Nếu
không ứng phó mau lẹ để tránh những cảnh bất lợi, để nắm mau lợi thế mà tiến
tới thắng lợi, thì không phải là nhân tài. Chạy có nhiều phương thức. Bỏ giáp,
bỏ vũ khí mà chạy, bỏ đường nhỏ mà chạy tới đường lớn, bỏ đường bộ mà chạy sang
đường thủy... Các phương thức tuy không giống nhau nhưng cùng hướng chung đến
mục đích là tránh tai họa để bảo đảm an toàn, để bảo toàn lực lượng. "Tẩu
kế" không phải là chạy dài. Chạy chỉ là một giải pháp để mà sẽ quay lại.
Tinh hoa của kế chạy là giành thời gian, bảo tồn sức khỏe, lực lượng. Rút chạy
đến một vị trí mới, cho tư thế vững mạnh hơn, tập trung nỗ lực và củng cố tinh
thần, chọn một cơ hội thuận tiện để quật lại, ấy mới thực là "Tẩu
kế". Sau hết phải lo đến điểm nguy của kế chạy: Khi chạy, sẽ mất tinh
thần, sự việc hoàn toàn lỏng lẻo, mất sự tin tưởng ở xung quanh. Nếu không giải
quyết cho chính xác những vấn đề trên thì "tẩu" không còn là một kế
hoạch nữa, mà là một sự tan rã vậy!
Sưu tầm
0 Comments:
Đăng nhận xét